روند آموزش دوره پيش دبستاني از گذشته تا قرن جديد
روند آموزش دوره پيش دبستاني از گذشته تا قرن جديد
دوره پيش دبستاني، برنامهاي است كه بر آموزش كودكان قبل از ورود به مدرسه و در حدود سن شش سالگي متمركز است. سيستم آموزش دوره پيش دبستاني به طور گستردهاي با رويكردها، تئوريها و شيوههاي مختلف در ميان مدارس وجود دارد. اصطلاح آموزش پيش دبستاني شامل برنامههايي از قبيل محل نگهداري نوزادان (nursery school)، مراقبت روزانه (day care) يا مهدكودك (kindergarten) است كه گاهي به جاي يكديگر به كار برده ميشوند ولي در واقع مجزا از يكديگر هستند. در مورد آموزش دوره پيش دبستاني اين توافق كلي وجود دارد كه اين دوره مسئول ارائه آموزش قبل از آغاز آموزشهاي رسمي و قانوني است.
لزوم گذراندن دوره پيش دبستاني
گسترش آموزش دوره پيش دبستاني در قرن بيستم با توسعه روانشناسي رشد مرتبط است مانند كار پياژه كه ماهيت رشد رواني را كه در سالهاي ابتدايي رشد كودك اتفاق ميافتد، آشكار نمودهاست و همچنين با كار فروبل كه تشخيص داده بود كودكان براي رشد تواناييهاي خود نياز به انگيزش به ويژه از طريق بازي دارند و همچنين نياز بسياري از مادران شاغل براي فراهمكردن محيطي مناسب براي فرزندان خود در ساعتهاي كار فرزندان خود را به مهدكودك و پيش دبستاني ميفرستند.
تاثير محيط پيش دبستاني در شكلگيري شخصيت كودكان
بنابراين محيط پيش دبستاني با توجه به اينكه تمركز اصلي بر چه هدفي قرار دارد، متفاوت ميباشد، به عنوان مثال چنانچه تمركز بر مراقبت از كودكان باشد مانند مراكز مراقبت از كودك كه در آنها تجربه جامعهپذيري كودك، فراتر از خانواده گسترش مييابد و كودك را براي حضور در مدرسه آماده ميكند، يا آنهايي كه به طور خاص براي تجربههاي آموزشي قبل از مدرسه طراحي شدهاند مانند مهدكودك. در حالي كه استدلال ميشود كودكان به اين تجربيات نيازي ندارند و خانواده بايد محيط يادگيري اوليه آنها باشد، براي بسياري از كودكان محيط پيش دبستاني تجربيات و نيازهاي پايه آموزشي و اجتماعي را ارائه ميدهد كه متاسفانه به شكل رضايتمندي در خانوادهها وجود ندارد. بنابراين آموزش دوره پيش دبستاني يكي از مولفههاي اصلي توسعه بسياري از جوانان است و با توجه به اهميت جوانان براي آينده، سرمايهگذاري در چنين برنامههايي به همراه سرمايهگذاري در خانوادهها كه اولين معلمان فرزندان خود هستند، ميتواند مسيري طولاني براي حمايت از توسعه شهروند خوب براي آينده باشد.
تاريخچه آموزش دوره پيش دبستاني
در قرن نوزدهم، تعدادي از معلمان اروپايي از جمله رابرت اوون در انگليس، يوهان هاينريش پستالوزي در سوئيس، فردريش فروب در آلمان و ماربا مونتسوري در ايتاليا به اميد كمك به كودكان در طول حيايتيترين مرحله رشد انسان، شروع به توسعه سيستمهاي آموزشي براي كودكان نمودند. رابرت اوون مدرسه لانارك را براي كودكان كه بيشتر آنها از خانواده هاي كارگران فقير كارخانه پنبه بودند، ايجاد كرد. مدرسه او موفق بود و موسسات مشابهي را در انگلستان ترغيب نمود. فروب با اصلاح مهدكودك (به معناي باغ كودكان) در اين عرصه حضور يافت و اولين مهدكودك را ايجاد نمود. فروب معتقد بود كه انسان تقريبا پتانسيلهاي نامحدودي از خداوند گرفتهاست و آموزش مهدكودك را وسيلهاي براي شروع روند تحقق چنين پتانسيلهايي در سنين پايين ميديد. برنامه مهدكودك فروب توسط تعدادي از معلمان آموزش ديده در اروپا و آمريكا گسترش يافت. در حالي كه ايدآليسم آلماني و جنبههاي مسيحي كه فروبل و ديگر مربيان پيش دبستاني از آن حمايت ميكردند در سيستمهاي آموزشي سكولار رايج نبود، با اين حال اصول پايه و اساسي به طور گستردهاي براي توسعه كودك، قابل درك و سودمند بودند. با همه اينها، آموزش پيش دبستاني يك امر انتخابي است و آموزش رسمي با ورود به دبستان آغاز ميشود.
فلسفه آموزش پيش دبستاني
آموزش اوليه كودكان (ECE)، يك رويكرد آموزش است كه آموزشهاي دوره كودكي از تولد تا شش سالگي را پوشش ميدهد. اين آموزشها در چندين حوزه صورت ميگيرد:
- رشد جسمي: مربوط به رشد جسمي و توسعه بافتهاي بزرگ مانند پا و حركات كوچك مانند حركت انگشت براي كنترل بدن
- ادراك و رشد حسي: نحوه عملكرد كودك با استفاده از حواس و توانايي پردازش اطلاعات بدست آمده
- ارتباط و توسعه زبان: استفاده از محركهاي ديداري و شنيداري به ويژه در استفاده از زبان و تبادل افكار و احساسات
- رشد شناختي: مربوط به نحوه تفكر و عكسالعمل فردي
- رشد عاطفي: در مورد افزايش آگاهي كودكان و كنترل احساسات و چگونگي واكنش به اين احساسات در يك شرايط معين
- توسعه اجتماعي: در ارتباط با هويت كودك، ارتباطش با ديگران و فهم جايگاهي در محيط اجتماعي
طيف گستردهاي از فلسفههاي آموزشي در اين زمينه وجود دارد. برخي از متخصصان بيشتر به نظريههاي مبتني بر كار رفتارگراياني چون اسكينر و واتسون پايبند هستند. برخي ديگر كارهاي ژان ژاك روسو و ماريا مونتسوري را رواج ميدهند. علاوه بر اين، تئوريهاي مرحلهاي مانند نظريه فرويد و اريكسون نيز براي بررسي رشد اجتماعي و عاطفي استفاده ميشود. بسياري از برنامههاي آموزش معلمان در اين دوره، تركيبي از تئوريهايي است كه تحت تاثير رويكرد ساختارگراي پياژ و ويگوتسكي ميباشد.
محيطهاي متفاوت آموزش دوره پيش دبستاني
محيطهاي مختلف پيش دبستاني شامل آنهاييست كه كاركرد اصلي آنها مراقبت از كودكان است مانند مركز مراقبت كودكان، و آنهايي كه هدف اصليشان آموزش است مانند مهدكودك. صرفنظر از اهداف آموزشي، كودكان در اين محيطها مهارتهاي اجتماعي خود را توسعه ميدهند و با موقعيتي كه براي مدتي از خانواده جدا ميشوند و زماني را در كنار همسالان خود ميگذرانند، آشنا ميشوند. آموزش دوره پيش دبستاني نقش مهمي در آمادهكردن كودك براي رفتن به مدرسه دارد.
مراقبت روزانه (Day care)
مراقبت روزانه از كودك در طول روز توسط شخصي غير از والدين يا سرپرست قانوني كودك صورت ميگيرد. مراقبت از كودك توسط مراكز مراقبت كودك يا پرستاراني كه در خانه خود از كودكان مراقبت ميكنند، انجام ميشود. اين كار شامل مراقبتهاي مداوم از كودك در زمانهاي خاصي مانند زمانهايي است كه والدين در محل كار خود حضور دارند. مراقبت از كودك ميتواند با آموزش و رشد كودك ساختار رسميتري به خود بگيرد.
مهدكودك (Nursery School)
آن مهدكودكها، مدرسهاي براي كودكان سه تا پنج سال هستند با معلمان واجد شرايط و متخصصان ديگر كه به جاي ارائه خدمات مراقبت از كودك، بازيهاي آموزشي را پيش ميبرند و بر آنها نظارت ميكنند. در برخي از كشورها، هزينههاي خدمات آموزشي اين دوره توسط خانوادهها پرداخت ميشود در حالي كه در برخي از كشورها، دولت هزينه اين خدمات را تامين ميكند.
مهدكودك (Kidergarten)
اين مهدكودك كه در زبان آلماني به معناي باغ كودكان است، نوعي آموزش براي كودكان خردسال است كه تحت عنوان گذر از خانه به شروع آموزش رسمي در مدرسه، ارائه ميشود. به كودكان آموزش داده ميشود مهارتهاي اصلي خود را از طريق بازيهاي خلاقانه و تعامل اجتماعي گسترش دهند. در اغلب كشورها، مهدكودك جزء آموزش اجباري محسوب نميشود، هر چند در برخي ديگر اين مراكز ممكن است توسط دولت اداره شوند و در صورت رسيدن كودك به سني خاص، بايد در اين دوره حضور يابد.
مجوز تاسيس پيش دبستاني
معمولا سازمان بهزيستي با توجه به اهميت برخورد و نگهداري كودكان در مراكز نگهداري كودك، مرجع مناسبي نعين استاندارد و صدور مجوز تاسيس مهد كودك است. از طرفي با شروع جديتر آموزش كودكان براي ورود به مقطع دبستان و يادگيري دروس ابتدايي، كسب مجوز تاسيس پيش دبستاني از وزارت آموزش و پروش امكان پذير است.
برچسب: